Przesadzanie dużych drzew zamiast wycinki
W trakcie procesu projektowego często pytana jestem o możliwość przesadzenia drzewa (zamiast jego wycinki), które koliduje z inwestycją, a stanowi wysoką wartość przyrodniczą i krajobrazową. Jest to oczywiście pytanie jak najbardziej słuszne, ponieważ w silnie zurbanizowanym środowisku miejskim każde drzewo jest na wagę złota.
W praktyce można przesadzić każde drzewo, ale może być to bardzo kosztowne i nie gwarantować sukcesu, czyli przyjęcia się drzewa w nowym miejscu.
Z powodzeniem, czyli z ryzykiem sięgającym 10–15 % nieprzyjęcia się drzewa w nowym miejscu, przesadza się drzewa do ok. 100 cm obwodu i wykonuje się to za pomocą przesadzarki o średnicy do 3 m.
Powyżej tego obwodu stosowane są technologie, najczęściej połączone z przygotowaniem rośliny wcześniej. Takie zabiegi mają na celu rozbudowę systemu korzeniowego w bryle, z którą zostanie przesadzone oraz dla zmniejszenia tej bryły.
Na tym etapie pojawia się problem, ponieważ inwestor najczęściej zleca wykonanie przesadzenia w momencie, kiedy trzeba to zadanie wykonać, nie przewidując potrzeby wcześniejszego przygotowania drzewa do tego zabiegu. Problem jest tym większy, im jest większe drzewo.
Przygotowanie drzewa
Prawidłowym zabiegiem podczas przygotowywania systemu korzeniowego polegającym na przycięciu korzeni jest równoczesne przycięcie korony. Z naukowego podejścia procent przyciętych korzeni, powinien odpowiadać procentowi przyciętej korony. Takie podejście powoduje zbilansowanie wydajności systemu do potrzeb korony. Należy jednak pamiętać o istotnej zasadzie: maksymalna ilość przyciętych korzeni oraz korony nie może przekraczać 30%.
Przygotowanie drzewa jest zależne przede wszystkim od jego wielkości i gatunku oraz od metody przesadzania i od możliwości sprzętu, którym praca będzie wykonywana. Młode drzewa nie wymagają przygotowania.
Drzewo możemy przygotować do przesadzenia na dwa sposoby. W przypadku drzew do 100 cm obwodu zabieg wykonujemy za pomocą przesadzarek. W przypadku gatunków dobrze znoszących przesadzanie okres przygotowania może zostać skrócony i drugie podcięcie może być jednocześnie przesadzeniem drzewa na nowe miejsce. Drugi sposób dotyczy przygotowania drzew dużych z bryłą korzeniową o odpowiednich wymiarach.
Jej wielkość określamy za pomocą wzoru. Średnica bryły powinna być dziesięciokrotnie powiększona w stosunku do średnicy pnia przesadzanego drzewa, np. drzewo o średnicy 10 cm (ok. 32 cm obwodu) powinno być przesadzone z bryłą o średnicy ok. 100 cm. Średnicę bryły, z którą planuje się przesadzić drzewo, można zmniejszyć dość znacznie przez prace polegające na przycięciu wokół pnia drzewa w odpowiedniej odległości systemu korzeniowego. Prace należy podzielić na dwa etapy wykonywane co pół roku – jesienią i wczesną wiosną.
Przygotowanie drzew większych powinno trwać co najmniej półtora roku, a drzew starszych o obwodach ponad 200 cm powinno trwać przez okres trzech lat.
Przesadzanie drzewa
Przesadzanie drzew powinno się odbywać poza wegetacją. Najlepszym okresem jest zima, jesienią można okopać bryłę korzeniową a zimą przenieść zmarznięta bryłę wraz z ziemią. Drzewa iglaste można przesadzać już we wrześniu. Należy utrzymać kierunki stron świata w nowym miejscu.
Do przesadzanie nie używamy szkółkarskich podcinaczy nożycowych, sprawdzają się tylko i wyłącznie do drzew małych z produkcji szkółkarskich. Do przesadzania drzew dużych potrzebna jest maszyna obejmująca całą bryłę korzeniową. Przesadzarki takie wyposażone są w 2-5 łopat w zależności od wielkości oraz modelu. Takie rozwiązanie pozwala utrzymać całą bryłę korzeniową drzewa.
Jakie są koszty przesadzenia drzewa?
Koszt przesadzenia drzewa jest zależny od wielu czynników, przede wszystkim od jego wielkości (obwodu a także wielkości bryły korzeniowej), w stosunku do której dobiera się wielkość i rodzaj sprzętu. Istotnym parametrem jest również odległość, na którą ma ono zostać przetransportowane.
Co prawda obowiązujące przepisy w zakresie przesadzania drzew objętych decyzją ograniczają przewóz drzew w granicach danego miasta czy gminy, więc możemy założyć, że drzewo nie będzie transportowane na znaczne odległości. Jednak transport dużego drzewa nawet na niewielką odległość, np. 2 km może okazać się niemożliwy, ze względu na kolizje z sieciami napowietrznymi, wąskimi bramami, licznymi zakrętami. Wpływ liczby drzew do posadzenia ma bezpośrednie przełożenie na cenę jednostkową.
Najczęściej do przesadzania kwalifikowane są drzewa od 20 do 60 cm obwodu, stosowane są wówczas maszyny pobierające bryły korzeniowe o szerokości od 100 cm do 250 cm średnicy. Koszt usługi w przypadku drzew 20-30 cm obwodu wynosi przeciętnie 400-600 zł za sztukę. Drzewa o obwodach od 30 do 45 cm przesadzane są najczęściej w kwocie 1200-1700 zł. Drzewa o obwodach od 45 do 70 cm często wyceniane są od 2500 do 5500 zł.
W niektórych przypadkach strony ustalają wynajęcie maszyny na cały dzień pracy. W zależności od wielkości maszyny cena ta oscyluje od 10 do nawet 22 tys. zł za 10 godzin pracy w ciągu dnia. Drzewa powyżej 70 cm do 100 cm obwodu są najczęściej przesadzane w kwocie 6000-9000 zł lub drożej. Kwota ta wynika przede wszystkim z amortyzacji używanego sprzętu, którego wartość nowego może przekraczać 1 mln zł.
Przesadzanie drzew do 100-120 cm nie stanowi problemu, ale drzewa o obwodach 200 czy 300 cm potrzebują pobrania bryły korzeniowej sięgającej 6-8 m. Wówczas całość masy przenoszona z drzewem może przekraczać nawet 100 ton. Prace takie wykonuje się dźwigami, a koszty szybują do góry.
Podsumowanie
Przeznaczając drzewo do przesadzenia należy kierować się jego wartością, może być to wartość przyrodnicza, krajobrazowa, ekologiczna, historyczna czy sentymentalna. W moim odczucie każde drzewo rosnące na terenie miast jest warte rozważenia przesadzenia zamiast jego wycinki, ponieważ nasadzenia zastępcze nie rekompensują strat w środowisku, ze względu na zbyt mały rozmiar sadzonych drzew. Przesadzanie drzew jest wspaniałym sposobem na walkę z zanieczyszczeniem powietrza w miastach.
Źródła: na podstawie artykułów Józefa Smolorza