1. Czym są nasadzenia kompensacyjne?
Nasadzenia kompensacyjne polegają na sadzeniu nowych drzew lub krzewów w miejsce tych, które wycięto lub zniszczono, często w wyniku realizacji inwestycji budowlanych, drogowych czy przemysłowych.
Nasadzenia te mają na celu zachowanie równowagi ekologicznej i przyczyniają się do ochrony przyrody. Stanowią nieodłączny element zrównoważonego rozwoju, szczególnie istotny w miastach i regionach zurbanizowanych, gdzie presja na tereny zielone jest bardzo duża. Dzięki nasadzeniom kompensacyjnym możliwe jest zredukowanie negatywnego wpływu wycinki na ekosystemy lokalne i poprawa jakości życia mieszkańców poprzez zwiększenie terenów zielonych.
2. Podstawy prawne nasadzeń kompensacyjnych
a) Ustawa o ochronie przyrody
Polska Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. reguluje kwestie związane z nasadzeniami kompensacyjnymi. Określa, w jakich przypadkach należy przeprowadzić nasadzenia kompensacyjne oraz jakie warunki muszą zostać spełnione. Ustawa ta stanowi, że każde wycięcie drzewa lub krzewu wymaga zgody odpowiednich organów oraz zapewnienia kompensacji za straty ekologiczne. Podkreśla się w niej, że nasadzenia mają na celu odtworzenie utraconej zieleni oraz jej funkcji ekologicznych, aby minimalizować negatywny wpływ inwestycji na środowisko.
b) Regulacje lokalne i przepisy samorządowe
Oprócz ustawy krajowej, samorządy lokalne często wprowadzają własne przepisy i wytyczne dotyczące nasadzeń kompensacyjnych, które uwzględniają lokalne warunki środowiskowe i priorytety ochrony przyrody. Niektóre gminy mogą wymagać sadzenia wyłącznie określonych gatunków roślin, aby chronić rodzime ekosystemy. Również lokalne przepisy mogą ustalać wyższe minimalne ilości nasadzeń lub dodatkowe zasady, które umożliwiają bardziej precyzyjne zarządzanie terenami zielonymi.
3. W jakich sytuacjach stosuje się nasadzenia kompensacyjne?
Nasadzenia kompensacyjne są wymagane w sytuacjach, gdy wycinka drzew jest konieczna, co zawsze ma negatywny wpływ na środowisko. Oto przykładowe sytuacje:
- Inwestycje budowlane – przy budowie nowych osiedli mieszkaniowych, obiektów przemysłowych lub handlowych często dochodzi do wycinki drzew, co wymaga kompensacji.
- Rozbudowa infrastruktury drogowej i kolejowej – budowa nowych dróg, linii kolejowych, a także rozbudowa lotnisk i portów wymaga niekorzystnej ingerencji w terenach zieloni.
- Zmiana przeznaczenia gruntów – jeśli teren zielony zostaje przeznaczony na działalność rolniczą lub przemysłową, może być wymagana rekompensata.
- Wycinka drzew niebezpiecznych – drzewa chore lub zagrażające bezpieczeństwu trzeba usunąć, ale wówczas wymaga się ich zastąpienie nowymi nasadzeniami.
4. Znaczenie nasadzeń kompensacyjnych dla środowiska
Nasadzenia kompensacyjne pełnią kluczową rolę w ochronie środowiska i łagodzeniu skutków działalności człowieka. Dzięki nim możliwe jest:
- Zachowanie bioróżnorodności – sadzenie odpowiednich gatunków roślin wspiera różnorodność biologiczną, co przyczynia się do stabilności ekosystemów.
- Poprawa jakości powietrza – drzewa pochłaniają dwutlenek węgla, co pomaga w walce z zanieczyszczeniem powietrza i redukcji emisji gazów cieplarnianych.
- Zapobieganie erozji gleby – korzenie drzew stabilizują glebę, co przeciwdziała erozji, zwłaszcza na obszarach narażonych na działanie wiatru i wody.
- Ochrona przed hałasem – tereny zielone są naturalną barierą dla hałasu, co jest szczególnie istotne w pobliżu dróg i terenów przemysłowych.
5. Kto jest odpowiedzialny za realizację nasadzeń kompensacyjnych?
Obowiązek realizacji nasadzeń kompensacyjnych spoczywa na podmiocie dokonującym wycinki drzew, czyli najczęściej na inwestorze lub deweloperze. W decyzji administracyjnej wydawanej przez odpowiedni urząd wskazywane są szczegóły dotyczące nasadzeń, takie jak liczba drzew, gatunki roślin i ich parametry oraz miejsce ich posadzenia.
6. Rodzaje roślin stosowanych w nasadzeniach zastępczych
W zależności od przepisów lokalnych stosuje się różne gatunki roślin, na przykład w przypadku Miasta Gdańska, zgodnie z lokalnym rozporządzeniem ze względu na ważny interes publiczny tj. konieczność zachowania bioróżnorodności oraz ciągłości Ogólnomiejskiego Systemu Terenów Aktywnych Biologicznie (OSTAB) w pierwszej kolejności rozważa się nasadzenia zastępcze z wykorzystaniem gatunków rodzimych.
Gatunki wybrano z „Listy rodzimych gatunków drzew, krzewów i krzewinek charakterystycznych dla Pomorza” określonej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Są to drzewa charakterystyczne dla Pomorza, które są używane do nasadzeń zastępczych w pierwszej kolejności. Reasumując do nasadzeń kompensacyjnych stosuje się gatunki rodzime, charakterystyczne dla danego regionu. Nie można stosować gatunków inwazyjnych.
7. Zasady wyboru lokalizacji pod nasadzenia kompensacyjne
Wybór lokalizacji na nasadzenia kompensacyjne powinien uwzględniać warunki środowiskowe i potrzeby lokalnej fauny i flory. W niektórych przypadkach przepisy wymagają, aby nasadzenia odbyły się w bezpośrednim sąsiedztwie wycinki, co ma na celu szybkie zrekompensowanie utraty zieleni w danym rejonie. W innych przypadkach dopuszcza się możliwość nasadzeń w innym miejscu, przeczytaj więcej na ten temat tutaj
8. Wymogi techniczne dla nasadzeń kompensacyjnych
a) Minimalna liczba nasadzeń
Liczba nowych nasadzeń zależy od liczby usuniętych drzew oraz gatunków roślin. W wielu przypadkach liczba nasadzeń kompensacyjnych musi być większa od liczby usuniętych drzew, aby skutecznie zrekompensować straty ekologiczne. Ze względu na to ustala są również minimalne odstępy między roślinami oraz wymogi co do jakości sadzonek.
b) Okres utrzymania nasadzeń kompensacyjnych i ich pielęgnacja
Inwestorzy mają obowiązek dbać o nowe nasadzenia przez określony czas, zazwyczaj 3–5 lat. Dlatego w tym okresie muszą zapewnić podlewanie, nawożenie i pielęgnację roślin, aby mogły się prawidłowo ukorzenić i przetrwać. Czas ten umożliwia młodym drzewom osiągnięcie stabilności ekologicznej.
9. Procedura zgłaszania i realizacji nasadzeń zastępczych
Procedura realizacji nasadzeń kompensacyjnych zazwyczaj składa się z kilku kroków:
- Uzyskanie pozwolenia na wycinkę – konieczne jest złożenie wniosku i uzyskanie zgody od odpowiednich organów administracyjnych.
- Opracowanie projektu nasadzeń kompensacyjnych – inwestor musi przedstawić projekt, który określa lokalizację, gatunki roślin i plan pielęgnacji.
- Wykonanie nasadzeń – nasadzenia muszą być przeprowadzone zgodnie z wytycznymi administracyjnymi i planem.
- Kontrola nasadzeń przez urzędy – po zakończeniu nasadzeń często przeprowadzane są inspekcje, aby upewnić się, że nasadzenia zostały zrealizowane zgodnie z projektem.
10. Nasadzenia kompensacyjne a inwestycje budowlane
Deweloperzy często spotykają się z wymogiem nasadzeń kompensacyjnych przy dużych inwestycjach budowlanych. Obowiązek ten stanowi dodatkowy koszt, ale jednocześnie jest warunkiem koniecznym do realizacji projektu zgodnie z prawem.