Podstawowym celem inwentaryzacji dendrologicznej jest pozyskanie szczegółowych informacji o tym, jakie drzewa i krzewy występują na danym obszarze, przeważnie jest to teren przyszłej inwestycji.
Rzetelnie wykonana dokumentacja umożliwia odpowiednie zaplanowanie budowy, tak by zachować najbardziej wartościowe drzewa. Niejednokrotnie wyniki inwentaryzacji dendrologicznej mają wpływ na konieczność zmiany lokalizacji np. budynku lub drogi. Uzupełnieniem takiej dokumentacji jest. tzw. gospodarka drzewostanem wraz z opisem ochrony drzew na placu budowy oraz ich pielęgnacji.
Z jakich elementów składa się dokumentacja inwentaryzacji dendrologicznej?
Dokumentacja obejmująca inwentaryzację dendrologiczną składa się z trzech elementów i jest to część:
• opisowa,
• tabelaryczna,
• graficzna.
Część opisowa inwentaryzacji dendrologicznej
Część opisowa inwentaryzacji dendrologicznej określa:
• geograficzne położenie obszaru objętego inwentaryzacją,
• administracyjne położenie obszaru objętego inwentaryzacją,
• cel i zakres opracowania,
• podstawę prawną i formalną inwestycji,
• charakterystykę zieleni istniejącej,
• metodykę prac inwentaryzacyjnych,
• ilościowe i gatunkowe podsumowanie zinwentaryzowanych drzew i krzewów.
Dodatkowo, gdy dokumentacja obejmuje również gospodarkę drzewostanem określa:
• ilościowe i gatunkowe podsumowanie drzew i krzewów, z podziałem na drzewa przeznaczone do wycinki, adaptacji lub przesadzenia,
• sposób przeprowadzenie wycinki drzew i krzewów,
• sposób przesadzenia drzew i krzewów,
• ochronę drzew i krzewów na placu budowy,
• pielęgnacje drzew przeznaczonych do adaptacji.
Część tabelaryczna inwentaryzacji dendrologicznej
Część tabelaryczna stanowi wykaz wszystkich zinwentaryzowanych drzew i krzewów w terenie na danym obszarze. Podstawowa tabela powinna obejmować takie informacje jak:
• numery inwentaryzacyjne drzew lub krzewów (zgodny z numeracja na planach sytuacyjnych),
• gatunek i rodzaj drzewa lub krzewu po polsku,
• gatunek i rodzaj drzewa lub krzewu po łacinie,
• obwód pnia na wysokości 5 cm,
• obwód pnia drzewa lub obwody rozgałęzień pnia mierzone na wys. 1,3 m od gruntu, podane w cm,
• zasięg korony mierzony wg jej rzutu na powierzchnię gruntu; zasięg korony pozwala na określenie zasięgu korzeni oraz ewentualne kolizje korony z planowanym obiektem budowlanym,
• powierzchnia podana w m2 zajmowana przez krzewy,
• wysokość drzewa w metrach,
• przeznaczenie drzewa do wycinki, przesadzenia lub adaptacji (gospodarka drzewostanem),
• przyczyna wycinki (gospodarka drzewostanem),
• charakterystyka zdrowotności drzewa i krzewu, tzw. waloryzacja.
Część graficzna inwentaryzacji dendrologicznej
Dokumentacja graficzna powinna być sporządzona na mapie do celów projektowych. Na mapie nanosi się wszystkie zinwentaryzowane drzewa i krzewy, rosnące na danym terenie. Zasięg roślin powinien być uwzględniony (średnica korony oraz powierzchnia krzewów w odpowiedniej skali). Każdej roślinie przypisuje się indywidualny numer, zgodny z listą roślin, ujętą w tabeli inwentaryzacyjnej. Mapa powinna zawierać granicę opracowania, czyli linie rozgraniczające inwestycji lub opracowania.
Jeśli dokumentacja obejmuje gospodarkę drzewostanem rysunek zawiera również krzyżyki, oznaczające przeznaczenie danej rośliny do wycinki, a także wyznaczenie SOD, czyli Stref Ochrony Drzew, w przypadku adaptacji drzewa bądź krzewu.
Kiedy i w jakim celu przeprowadza się inwentaryzację dendrologiczną?
Najczęściej inwentaryzację dendrologiczną przeprowadza się przed przystąpieniem do realizacji inwestycji na potrzeby uzyskania pozwolenia na budowę.
Inwentaryzacja dendrologiczna jest również wymagana w przypadku:
• uzyskania zgody na wycinkę drzew lub krzewów,
• analiz opłacalności projektu inwestycyjnego,
• szacowania kosztów inwestycji (robót budowlanych),
• wykonania niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych (np. w parkach, zadrzewieniach przydrożnych, osiedlach),
• wykonania rewitalizacji terenu, np. dla dawnego parku zabytkowego,
• przed wykonaniem projektu zieleni, co jest niezbędne do zaplanowania nowego układu przestrzennego.
Inwentaryzacje zieleni można przeprowadzać przez cały rok, ale gdy celem jest określenie zdrowotności roślin, najlepiej wykonywać pomiary w trakcie okresu wegetacyjnego.
Na czym polega waloryzacja zieleni?
Podczas inwentaryzacji zieleni wykonywana jest też waloryzacja, czyli ocena aktualnego stanu zdrowotnego drzewostanu. Drzewa oceniane są zwykle wizualnie metodą VTA. Bazuje ona na widocznych cechach, które mogą wpływać na osłabienie i utratę stabilności drzewa i zwiększać ryzyko wyrządzenia przez nie szkód. W ramach waloryzacji oceniana jest podstawa drzewa, pień, korona i obecność patogenów oraz szkodników. Dzięki temu eksperci mogą m.in. ocenić ryzyko, jakie stwarza pozostawienie drzew dla planowanej inwestycji.
Jednak są sytuacje, że drzewo wymaga dogłębnej oceny i precyzyjnych metod diagnostycznych, metoda wizualna (VTA) nadal jest punktem wyjścia do przeprowadzenia takich badań, jednak defekty wewnętrzne pni drzew często nie dają widocznych objawów zewnętrznych. Przez wiele lat używano metod wymagających ingerencji w wewnętrzne tkanki drzewa, a ich stosowanie w przypadku cennych drzew zabytkowych było kontrowersyjne.
Dlatego najbardziej właściwe są te metody, które całkowicie wykluczają lub przynajmniej ograniczają do minimum destrukcyjny wpływ badania na drzewo. Do takich metod należą: tomografia akustyczna, elektryczna oraz mapowanie systemów korzeniowych drzew za pomocą GPR.
Czym jest inwentaryzacja przyrodnicza?
Inwentaryzacji dendrologicznej nie należy mylić z inwentaryzacją przyrodniczą, takowa stanowi spis fauny i flory, występującej na danym obszarze, czyli spis ryb, ssaków, ptaków, gadów, płazów, bezkręgowców, grzybów oraz porostów, siedlisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych.