Łąki kwietne czy trawnik?
Łąki kwietne są ekologiczne, piękne i… ekonomiczne. W ostatnich miesiącach diametralnie zmieniło się podejście do trawników w przestrzeni publicznej. Kolejne miasta w Polsce stawiają na łąki kwietne.
Trawniki są podstawowym elementem terenów zieleni, najprostszym i najbardziej naturalnym pokryciem powierzchni gleby. Dlatego trawniki w pasach drogowych mają bardzo duże znaczenie dla estetyki, jakości powietrza i mikroklimatu przestrzeni publicznej, a utrzymanie ich wymaga wielu zabiegów agrotechnicznych np. nawożenia, pielenia, podlewania czy częstego koszenia.
Koszty utrzymania trawnika
Największym kosztem jest podlewanie – trawnik z rolki czy wysiany musimy często podlewać w zależności od warunków atmosferycznych. Natomiast łąkę kwietną podlewa się niezwykle rzadko, albo w ogóle ze względu na dwadzieścia pięć razy głębsze korzenie i zdolność do wchłaniania wody.
Dotychczas, w mieście na terenach płaskich trawniki były koszone średnio 4 – 5 razy w roku. Ograniczenie koszenia daje wymierne oszczędności oraz ma korzystny wpływ na jakość powietrza w mieście. Wysoka trawa ma większą powierzchnię asymilacyjną, w związku z czym pochłania znaczne ilości dwutlenku węgla oraz zanieczyszczeń pyłowych.
Dzięki transpiracji roślin zwiększa się wilgotność powietrza. Szczególnie istotne znaczenie ma proces transpiracji trawników w upalne letnie dni, kiedy to wysoka, niekoszona trawa poprzez parowanie oddaje większą ilość wody do atmosfery niż nisko skoszony trawnik.
Warto wspomnieć o niedocenionych walorach estetycznych, rzadkie koszenie pozwala roślinom zakwitnąć i cieszyć mieszkańców bogactwem kolorów i zapachów. Bioróżnorodność naturalnej łąki kwietnej przyciąga pszczoły, owady i motyle.
Łąki kwietne w przestrzeni miejskiej
Projekty miejskie, często prezentowane w mediach i spotykające się z pozytywnym odbiorem, ze względu na swoją małą skalę mają bardziej wymiar edukacyjny niż realny wpływ na klimat miasta. Dopiero zmiany zachodzące na dużych powierzchniach mogą mieć wpływ na przestrzeń i pozwolić na duże oszczędności finansowe. Dlatego potrzebna jest zmiana dotycząca realizowanych inwestycji drogowych i zieleni przydrożnej.
A może łąki kwietne przy inwestycjach drogowych?
Należy zmienić sposób myślenia o zieleni niskiej jako tylko elemencie estetycznym, którego synonimem obecnie jest nisko skoszona trawa. Niestety wytyczne Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad dotyczące utrzymania zieleni nie przewidują w tej chwili wykorzystania do obsiania poboczy dróg mieszanek zawierających w swoim składzie wieloletnie gatunki kwitnące.
W wykazie gatunków roślin zalecanych do obsiewania skarp, poboczy i pasów rozdziału obok kilku gatunków traw pojawia się tylko jeden gatunek dwuliścienny, tj. koniczyna biała. Wymaga to zmiany wytycznych co dałoby pole do działania projektantom, którzy pomimo chęci wprowadzenia dodatkowych gatunków do mieszanek, muszą trzymać się wytycznych.
Jakie gatunki i jak często kosić?
Jest wiele gatunków, które dobrze spisują się w pobliżu dróg, na przykład tanie w produkcji rośliny motylkowate, które w połączeniu z gatunkami zielnymi mogą stworzyć cenną przyrodniczo i łatwą w utrzymaniu przestrzeń.
Niestety w zasadach ogólnych utrzymania zieleni niskiej czytamy: Rozpoczęcie i zakończenie pierwszego koszenia traw i chwastów powinno być wykonane w takim okresie, aby nie dopuścić do wysypu nasion chwastów w wyniku ich przekwitnięcia. Najbardziej miarodajnym okresem pierwszego koszenia traw jest okres drugiej połowy maja. Wynika z tego, że wszystkie gatunki poza jednoliściennymi nie są mile widziane w przydrożach. A wystarczy przesunąć termin pierwszego koszenia na przełom czerwca i lipca, co pozwoli chwastom wysiać się i ukwiecić pobocza dróg. Drugie koszenie należałoby przeprowadzać jesienią. Takie działanie byłoby z korzyścią dla środowiska i budżetu GDDKiA.
Jaką rolę spełniają łąki kwietne
Łąki kwietne na skarpach, poboczach i pasach rozdziału w znaczącym stopniu są w stanie pomóc w realizacji wymagań ogólnych jakie stawia GDDKiA przed zielenią przydrożną. Dotyczy to:
- ochrony przed erozją – rośliny dwuliścienne mają bardziej rozbudowany system korzeniowy;
- ochrony mieszkańców przed emisją spalin, rozbudowane różnorodne części nadziemne roślin kwitnących lepiej wyłapują pyły komunikacyjne,
- zachowania funkcji utrzymania krajobrazu poprzez zachowanie przestrzeni życiowej flory i fauny – łąki kwietne doskonale spełniają tę funkcję;
- ochrony istniejących obszarów zielonych – oprócz pozytywnego wpływu na obszary zielone mogą pomóc w ochronie różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich, stając się swoistymi korytarzami ekologicznym do przemieszczania się zapylaczy i innych pożytecznych organizmów
Reasumując skarpy, pobocza i pasy rozdziału przy drogach to stały i bardzo duży element przestrzeni, dlatego należy dążyć do zmiany ich projektowania i użytkowania w celu poprawy jakości naszego życia i środowiska naturalnego.
BIBLIOGRAFIA
- „Naturalna łąka miejska: tu kosimy rzadziej” – Zieleń Miejska 5/2020 (153)
- „Łąki kwietne: ekologiczne i ekonomiczne pasy zieleni przydrożnej” – Zieleń Miejska 5/2020 (153)